Tijdens de Corona-crisis schrijven de ambassadeurs van Gelderland Herdenkt uit persoonlijk oogpunt over hoe zij deze vreemde tijd meemaken. Dit doen zij door een digitaal dagboek bij te houden op de website van Gelderland Herdenkt. Hier lees je het dagboek van Bas met zijn verhalen, ervaringen en perspectieven.

In de ban van het Coronavirus. (eerste besmetting 12 december 2019)

Het is halverwege januari als de eerste berichten over het Coronavirus Nederland bereiken, althans dat ik er voor het eerst van hoor. Het is een virus in China die griep en longklachten kan veroorzaken. Mijn eerste (naïeve) gedachte was “Oh dat is weer een virus uit China waarbij we extra op onze hygiëne moeten letten”. Dit dacht ik niet wetende wat voor een enorme impact dit virus zou hebben, dat enkele weken later de halve wereld op slot zit, de economie in elkaar stort en talloze mensen komen te overlijden.

Het lijkt allemaal een ‘ver-van-mijn-bed-show’. Terwijl ik het oprecht heel vervelend vind voor de mensen die er mee te maken hebben, hoop ik dat het virus snel indampt. Meer informatie dan dat het journaal me kan geven heb ik niet en ik ben er verder ook totaal niet mee bezig eerlijk gezegd. Het leven in Nederland gaat door en alle activiteiten rondom carnaval komen eraan. (ik zit bij een carnavalsvereniging)

Eind januari komen er steeds meer verhalen van mensen die op vakantie zijn in Azië die 14 dagen in quarantaine moeten blijven, in hotels op vakantieparken en op cruiseschepen. Ook Nederlanders zitten hierbij en moeten dus in quarantaine. Het begint nu toch wel wat serieuzer te worden maar nog steeds gaat mijn leven hier zorgeloos door.

Als op 23 januari Wuhan, de plek waar het virus is ontstaan, volledig in ‘lockdown’ gaat begint het hele gebeuren mijn aandacht meer te trekken: Wat is het virus precies en wat heeft het eigenlijk voor een impact op de gezondheid en de wereld? Dagelijks komen er berichten op het journaal over de verspreiding en de maatregels die landen nemen met betrekking op het virus.

Met grote bewondering maar ook wel met verontrusting zie ik op het journaal hoe Wuhan binnen 10 dagen een noodziekenhuis uit de grond stampt om Corona patiënte op te vangen. Ook bij mij begint de ernst van de situatie in China nu duidelijker te worden. “Dit is meer dan alleen een griepje met luchtwegklachten…”.

Als op 25 januari de publiekelijke discussie op gang komt over wat er gaat gebeuren als het virus Nederland bereikt, denk ik: “nou dat zal wel niet zo snel gaan, in China nemen ze goede maatregelen”. Zelf maak ik me er nog niet zo ongerust over.

Op 28 februari sluipt het virus Europa binnen. De eerste besmetting is in Duitsland. De eerste negatieve reisadviezen zijn afgegeven naar China en omliggende landen. “Jeetje, je zal er maar zitten of van plan zijn om ernaartoe te gaan”, zijn mijn eerste gedachten.

De eerste Nederlanders moeten verplicht thuisblijven omdat ze de afgelopen periode in China en het besmettingsgebied zijn geweest.

Op 30 januari wordt door het WHO de crisis rondom het virus uitgeroepen tot een wereldwijde noodtoestand. “Nu wordt het serieus” dacht ik bij mezelf. De vraag is niet of maar wanneer het virus Nederland zal bereiken.

Op 31 januari roept Italië de noodtoestand uit. Dit omdat er een aanzienlijke groei is in het aantal besmettingen in het land. Na dit nieuws begin ik me toch wel serieus meer zorgen te maken over de gevolgen voor Nederland. Ineens is het een ‘niet-meer-zo-ver-van-mijn-bed- show’. In Nederland worden steeds meer mensen met een Aziatische culturele achtergrond gediscrimineerd vanwege het virus, mensen worden raar aangekeken en worden verweten dat zij de oorzaak zijn van het virus. Ook blijven mensen weg bij Chinese restaurants.

Op 4 februari wordt de eerste besmetting in België bekendgemaakt. Dat betekent dat het virus nu echt voor de deur staat, nu zowel in België als in Duitsland besmettingen zijn geconstateerd. Het volgen van journaal en de nieuwsberichten is nu voor mij de orde van de dag.

Op 8 februari heeft het Coronavirus al meer dodelijke slachtoffers als het SARS-virus.

Iedere dag hoor ik op het journaal dat er meer en meer mensen zijn overleden aan de gevolgen van het Coronavirus. Ook komen de berichten binnen uit ziekenhuizen in andere landen met de schrijnende verhalen. Omdat ik zelf in de zorg werk vraag ik me af wat voor een invloed het zal hebben, mocht het in Nederland komen en in het ergste geval: de verzorging- en verpleeghuizen.

Op 15 februari is het eerste dodelijke slachtoffer in Europa te betreuren: Frankrijk is het eerste land in Europa met een patiënt die is overleden aan het Coronavirus.

Op 16 februari komt het nieuws dat de regering het niet ‘noodzakelijk’ vindt om “cruise-gangers” (mensen die in quarantaine zitten op een cruiseschip) op te halen omdat het te duur en onnodig is om hiervoor vliegtuigen in te zetten. Van dit bericht kreeg ik toch echt de rillingen: “Er is een dodelijk virus dat overal ter wereld de kop op steekt en de regering weigert om Nederlanders in dit geval te helpen?”.

“De vrijheid om terug te keren naar je eigen land en de mensen waarvan je houdt wordt je ontnomen omdat de regering heeft besloten je niet terug te halen terwijl al veel vliegverkeer naar en van het buitenland wordt geweigerd?”. Intussen wordt in Nederland nog lacherig en grappig gedaan over het virus. Bij feestjes of grote bijeenkomsten wordt er gelachen als iemand niest of hoest en wordt er “Corona!” geroepen in plaats van gezondheid.

Op 23 februari stijgt het aantal besmettingen in Italië snel en worden de eerste dorpen en steden daarin hermetisch afgesloten.

Op 24 februari zijn inmiddels al 6 personen in Italië overleden. Dit is een snelle stijging en de angst bij steeds meer Nederlanders begint nu echt aan te wakkeren.  Ook komen de eerste berichten dat de crisis een impact begint te krijgen op de economie en de internationale beurzen. “Gaan we de crisis van 2008 opnieuw beleven?”. “Hoe gaan we dit aanpakken en eventuele economische schade herstellen?”. Die vragen komen meteen in me op.

25 februari. “Vorige week is er een met corona besmette Duitser in Limburg geweest”. “Nu wordt het menens” hoor ik om me heen. Mensen die toch angstiger beginnen te worden, mensen die wachten op een persconferentie van de regering, mensen in Limburg die in onzekerheid leven of ze in contact zijn geweest met deze persoon. Toch wordt gezegd dat er geen Nederlanders besmet zijn met het virus door de Duitser die in Limburg was.

28 februari. De dag waarvan iedereen vreesde dat die zou komen. De eerste Nederlander is besmet met het corona virus: een man ven 56 uit Loon op Zand. In Diemen wordt een 2^e persoon positief getest op corona. Een gedachten die in me opkwam, misschien wel zeer onterecht, was het verhaal van de meidagen van 1940. “Je weet dat er een dreiging is in de buurlanden en dan word je toch verrast door een inval van vijandelijk grondgebied, of in dit geval een dodelijk virus” dacht ik. Ondanks de eerste bevestigde besmettingen blijft het beleid in Nederland ongewijzigd.

Nu het virus in Nederland is komt voor mijn gevoel bij steeds meer mensen zoals ik de vragen omhoog: “Kan ik het ook hebben?”, “Wie is er allemaal besmet?”,  “Hoe snel zou de verspreiding in Nederland gaan?”. Onzekere tijden breken aan. Omdat vooral in Brabant veel mensen positief zijn getest, maken veel carnavalsvierders zich grote zorgen. Veel optochten en verdere evenementen in het zuiden van ons land worden afgelast vanwege het virus.

Op 2 maart zijn in 20 van de 28 EU-landen besmettingen geconstateerd. De eerste ziekenhuizen in Nederland nemen tijdelijk geen nieuwe opnames meer aan uit voorzorg. Ze zijn waarschijnlijk bang dat het virus in het ziekenhuis terecht komt.

Inmiddels zijn er in Italië al 2035 mensen positief getest op het coronavirus. Het land heeft op 3 maart alle scholen en universiteiten gesloten tot tenminste half maart.

Op 7 maart is er in Nederland een grote stijging van 60 nieuwe besmettingen in 24 uur vastgesteld. Noord-Italië wordt afgesloten van de buitenwereld. De regio gaat in ‘lockdown’. Mensen mogen de straat alleen op voor boodschappen en/of als ze werken in vitale beroepen, zoals de zorg.

8 maart. De eerste twee Nederlandse patiënte overlijden aan het gevolg van het coronavirus. Het gaat om mensen tussen de leeftijd van 82 en 86 jaar oud. Intussen gaan in Italië 16 miljoen mensen verplicht in quarantaine.

Op 9 maart komen vanuit de Nederlandse regering de eerste regels om het coronavirus te bestrijden. Mensen uit Brabant die thuis kunnen werken wordt verzocht dit ook te doen. 10.000 kinderen in Noord-Brabant kunnen niet naar school, bijvoorbeeld doordat leerkrachten ziekte verschijnselen hebben en/of thuis moeten werken. Ook wordt ons verboden om handen te schudden.

Op 10 maart wordt in Noord-Brabant voor 15 dagen lang het sociale leven plat gelegd. Voetbalwedstrijden gaan niet door en bij verkoudheidsklachten of koorts moet je thuisblijven. Grote evenementen worden afgelast. Het verzoek om niet meer naar je opa, oma of ouders op leeftijd te gaan wordt gegeven aan de bevolking in het zuiden van Nederland.

In andere landen van Europa sluiten steeds meer landen de grenzen met andere landen, voornamelijk met Italië. Landen doen er alles aan om de verspreiding van het virus te voorkomen. In de ziekenhuizen groeit ondertussen de onrust over het personeelstekort als het virus nog op lange termijn om zich heen kan grijpen.

Inmiddels is in heel Nederland wel duidelijk welke afspraken de regering in samenwerking met het RIVM hebben genomen om de verspreiding van het coronavirus in Nederland zo klein mogelijk te maken.  De essentie van de aanpak in Nederland is: het virus maximaal controleren. Dat leidt tot een beheerste verspreiding onder groepen die het minste risico lopen. Met als doel dat de verpleeghuizen, de thuiszorg, de ziekenhuizen en vooral de intensive care afdelingen niet overbelast raken. Dit doen ze zodat er steeds voldoende capaciteit is de mensen te helpen die het meest kwetsbaar zijn. Alle adviezen en maatregelen in Nederland zijn gericht op ‘maximaal controleren’ van het virus. Hieronder een overzicht van alle maatregelen die nu van kracht zijn. Alle maatregelen gelden vooralsnog tot en met 28 april 2020. Alleen het verbod op evenementen met een vergunningplicht, duurt tot 1 juni 2020.

Huidige maatregelen tegen uitbreiding van het coronavirus

Algemeen:

• Blijf zoveel mogelijk thuis. Ga alleen naar buiten voor werk wanneer u niet thuis kunt werken, voor boodschappen, of om voor anderen te zorgen. Een frisse neus halen kan, maar doe dit niet in een groep.
• Houd altijd afstand van anderen (minimaal 1,5 meter) en vermijd sociale activiteiten en groepen mensen. Ook thuis: maximaal drie mensen op bezoek en houd ook dan afstand tot elkaar.
• Als u kucht, hoest en/of verkouden bent: blijf thuis. Krijgt u daar ook koorts en/of benauwdheid bij, dan moet iedereen in het huishouden thuisblijven. Blijf ook thuis als iemand anders in uw huishouden verkoudheidsklachten en koorts en/of benauwdheid heeft. Mensen in cruciale beroepen en vitale processen zijn hiervan uitgezonderd; zij blijven thuis als zij zelf klachten met koorts hebben (overleg zo nodig met uw werkgever). Wanneer u of uw gezinslid 24 uur klachtenvrij is, dan kan de gezinsisolatie worden opgeheven.

Openbare leven:

• Alle evenementen waarvoor een vergunning nodig is, zijn verboden tot 1 juni.
• Alle andere samenkomsten worden tot en met 6 april verboden. Er zijn enkele uitzonderingen:
  • Uitvaarten en huwelijken kunnen doorgaan als er maximaal 30 personen bij elkaar zijn en er 1,5 meter afstand tot elkaar kan worden gehouden.
  • Religieuze bijeenkomsten kunnen doorgaan als er maximaal 30 personen bij elkaar zijn en er 1,5 meter afstand kan worden gehouden.
  • Wettelijk verplichte bijeenkomsten, zoals raadsvergaderingen of aandeelhoudersvergaderingen kunnen plaatsvinden, zolang er maximaal 100 personen zijn die 1,5 meter afstand kunnen houden.
  • Ook samenkomsten voor bijvoorbeeld werk kunnen doorgaan, bij maximaal 100 personen als er 1,5 meter afstand tot elkaar kan worden gehouden.
• Publieke locaties zoals musea, concertzalen, theaters, sportclubs blijven gesloten tot en met 6 april.
• Winkels, markten en het openbaar vervoer zijn verplicht om maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat mensen afstand houden, bijvoorbeeld via een deurbeleid.
• Het uitoefenen van alle vormen van contactberoepen wordt verboden tot en met 6 april, voor zover er geen 1,5 m afstand tot de klant gehouden kan worden. Hierbij kunt u denken aan masseurs, kappers, nagelstylisten, escort-services en rijinstructeurs. Er wordt een uitzondering gemaakt voor de behandeling van (para)medische beroepen, als daar een individuele medische indicatie voor bestaat én de beoefenaar alle hygiënevereisten kan naleven.
• Alle eet- en drinkgelegenheden zijn dicht tot en met 6 april. Bezorgen en afhalen blijft mogelijk. Maar vermijd drukte, zorg dat u niet met andere mensen dicht op elkaar staat en neem uw consumptie mee naar huis (niet ter plaatse opeten). Coffeeshops kunnen openblijven voor bestellingen die afgehaald worden.
• Casino’s, sport- en fitnessclubs, sauna’s en sexclubs sluiten tot en met 6 april.

Onderwijs en kinderen

• Scholen en kinderdagverblijven zijn dicht tot en met 6 april. Het gaat hierbij om scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en mbo. Docenten organiseren onderwijs op afstand voor kinderen die thuis zitten. Voor kinderen van ouders in bijvoorbeeld de zorg, politie, openbaar vervoer en brandweer is er wel opvang in de school en het kinderdagverblijf, zodat hun ouders kunnen blijven werken. Deze opvang is zonder extra kosten.
• Centrale schoolexamens zijn afgelast. De resultaten van de schoolexamens vormen de basis voor het behalen van het diploma dit schooljaar.
• Hogescholen en universiteiten bieden onderwijs online aan in plaats van grootschalige colleges.

Handhaving

• Op locaties zoals vakantieparken, campings, stranden en parken moeten maatregelen worden genomen om mensen 1,5 meter afstand te laten houden. Als dat niet lukt, dan mogen gemeenten deze locaties sluiten.
• Groepsvorming in de publieke ruimte is verboden. Bij groepen van 3 of meer personen die geen 1,5 meter afstand houden, wordt gehandhaafd. Personen in hetzelfde huishouden, zoals gezinnen, en kinderen tot en met 12 jaar zijn hiervan uitgezonderd.
• Markten zijn hiervan uitgesloten omdat deze op sommige plekken in het land een essentieel onderdeel van de voedselketen zijn. Wel moeten gemeenten en marktmeesters ervoor zorgen dat voldoende afstand gewaarborgd is.
• Burgemeesters hebben de mogelijkheid om via een noodverordening makkelijker en sneller op te kunnen treden. Burgemeesters kunnen specifieke locaties sluiten en er kunnen boetes worden opgelegd.

Voor mijn werk in de (dementerende) ouderenzorg hebben deze maatregelen ook een grote impact. Momenteel zijn er gelukkig nog geen besmettingen vastgesteld op mijn werk. Maar om dit zo te houden zijn er kleine maatregelen genomen voor zowel het personeel als voor de bewoners. Wat begon bij geen bezoek in de algemene huiskamer werd het als snel maar één bezoeker per bewoner per dag. Omdat niet alle families het hier mee eens waren en er schrijnende situaties plaatsvonden op de werkvloer, is besloten om beveiliging bij de ingang te zetten. Bij deze persoon moet je aangeven voor welke bewoner je komt. Dit wordt dan aangekruist op een lijst en de rest van de dag mag deze bewoner geen bezoek meer ontvangen. Dit zorgde voor onmacht bij personeel, bewoners en bij familie als die weggestuurd werden omdat er al bezoek was geweest. Daar sta je dan, niet bij je vader of moeder op bezoek kunnen, niet even snel een knuffel of een kus geven, niet weten hoe het je geliefde gaat…

Op woensdag 18 maart is er besloten om helemaal geen bezoek meer toe te laten in het verpleeghuis waar ik werk. Dit was een pijnlijke en moeilijke beslissing en heeft voor alle partijen een grote impact. Familie die niet bij op bezoek mogen bij hun naaste, niet samen een kopje koffie kunnen drinken, niet samen een spelletje kunnen spelen. Niet samen kunnen praten over vroeger, niet meer samen kunnen wandelen en geen “tot snel mama” meer. Niet naar de verjaardag van je vader of moeder kunnen en niet samen je huwelijksdag kunnen vieren.

Als verzorgende op een afdeling voor mensen met dementie kom ik voor schrijnende aangezichten en situaties te staan. Bewoners die niet snappen waarom hun naaste niet meer langs komen en dat ze niet naar huis kunnen. Familie die in tranen voor het raam staat te zwaaien naar hun ouders, partner, opa of oma.  Op het moment dat je op een gesloten afdeling komt te wonen wordt je vrijheid, voor je eigen veiligheid en gezondheid, al een heel eind beperkt. Je moet het dan hebben van de bezoekjes die je krijgt en als er iemand met je naar buiten wil lopen. Door deze hele crisis wordt ook het stukje ‘bezoek’ je afgenomen en onder strikte regels mag je alleen naar buiten onder begeleiding van een verzorgende.

Laatst was er een bewoner jarig die geen bezoek mocht ontvangen. De mevrouw zat binnen bij het raam met een stukje gebak en zoon zat buiten bij het raam met een stukje gebak: bij de zoon de tranen in de ogen en de onrust en onmacht in de ogen van de mevrouw bij ons in de groep.

De zoon niet wetende of dit misschien de laatste verjaardag van zijn moeder was en zij niet weten waarom haar zoon toch niet binnen mag komen, want het is tenslotte haar verjaardag. Na 10 minuten wordt het haar zoon te veel en gaat hij met tranen in zijn ogen naar huis. En zij blijft onrustig achter. Het is en blijft een schrijnende situatie waarin ieder zijn steentje moet bijdragen aan om iedereen in goede gezondheid te houden.